Fatsoenlijk ontbijt

Een schoolvakantie is eigenlijk niet compleet zonder een bezoekje aan onze Zweedse vrienden van IKEA. In de laatste kerstvakantie gingen we op woensdag voor de helft van het geld gehaktballetjes smöllen. Deze vakantie kiezen we voor een ontbijtje voor één euro. Want IKEA mag dan Zweeds zijn, wij blijven echte Hollanders.

Als we om 1 minuut vóór half 10 naar de ingang lopen, staat er al een grote menigte mensen voor de deur. Zodra de medewerker stipt op tijd de automatische draaideur van het slot haalt, komt de ware aard van de gemiddelde IKEA-bezoeker naar boven. Meer en meer mensen proppen zich in het eerste compartiment van de draaideur. Stel je toch eens voor dat de croissantjes straks op zijn. Met een licht spottend lachje kijk ik hoe de volgepropte draaideur bij elke stap van de menigte blokkeert, omdat er iemand aan de voor- of achterkant tegen de deur aankomt. Ik kan het niet laten om het volgende compartiment heel demonstratief half leeg verder te laten draaien, voordat ik een lege draaideur-opening benut. Ik wil graag goedkoop ontbijten, maar een beetje fatsoen kost geen cent extra.

Terwijl Timon en de kinderen een mooi plekje zoeken, rijd ik met 6 ontbijtjes naar de kassa. Ja, 6 ontbijtjes. Want met 1 ontbijtje per persoon zitten wij eigenlijk nog niet vol. En 5 ontbijtjes gingen de vorige keer schrikbarend snel op. Dit keer dus 6 ontbijtjes. Om de prijs hoef je het niet te laten… Er is slechts één wachtende voor mij, maar óók een wachtende achter mij. Ze tikt me op de schouder en laat haar kopje zien, dat ze omgekeerd op een bordje heeft staan. “Ik heb alleen een kopje koffie”. Ze wuift met haar IKEA-pas om duidelijk te maken dat ze niets hoeft te betalen en dus eigenlijk niet inziet waarom ze eerst op mij zou moeten wachten. Enigszins geïrriteerd laat ik haar voor.

Net op het moment dat ik me afvraag waarom de vrouw haar kopje eigenlijk omgekeerd op een bordje heeft staan, is ze aan de beurt. “Heeft u alleen koffie?” vraagt de caissière met lichte twijfel in haar stem. “Ja.” “U heeft niets onder dat kopje?” “Nee“. Een tweede medewerker loopt langs: “Waarom neemt u er eigenlijk een bordje bij, heeft u niet toevallig een plakje kaas onder het kopje zitten?” “Nee.” Terwijl ik me afvraag of ik het dapper of dom vind, dat de vrouw niet even haar kopje optilt om haar onschuld te bewijzen, besluit de caissière dat de vrouw mag doorlopen. Zodra de vrouw voorbij de kassa is en zich onbespied waant, tilt ze het kopje op en zie ik een plakje kaas liggen. De medewerker schudt haar hoofd: “Als iemand zo keihard nee zegt, dan kan ik toch niet anders dan haar door laten lopen?” De Zweedse cultuur is blijkbaar fatsoenlijker dan de Nederlandse.

Genietend van onze ontbijtjes, denk ik nog wat verder na over het voorval. Mijn eerste oordeel (“wat ontzettend onfatsoenlijk”) maakt plaats voor twijfel: “Zou die vrouw werkelijk niet het geld hebben om een ontbijtje van één euro te kopen?” Ik kan het me vanuit mijn welgestelde positie eigenlijk haast niet voorstellen. Maar waarom zou een mens anders een plakje kaas stelen? Zou iemand vrijwillig zo’n benarde en potentieel beschamende situatie opzoeken? Ook dát kan ik me eigenlijk niet voorstellen. En dan dringt de vraag zich aan mij op:  “Zou haar hele ontbijt uit dat ene plakje kaas en dat gratis kopje koffie bestaan?” De wereld is misschien toch minder mooi dan ik soms denk…

Terwijl de kinderen al naar de speelhoek zijn gerend, ontbijten Timon en ik nog even verder. Zes ontbijtjes blijkt toch iets te veel van het goede. Het laatste croissantje wikkel ik in een servetje. Misschien willen de kinderen later nog wat. De ongebruikte jammetjes verdwijnen in mijn tas. Dat geeft morgen nog na-pret bij het ontbijt. Eén plakje kaas blijft nog liggen. Met een lichte zucht pakt Timon hem van het bordje en eet ‘m op. Ik realiseer me opeens dat ik me met zes ontbijtjes eigenlijk net zo onfatsoenlijk heb gedragen als de rest van het IKEA-publiek. En -veel te laat- weet ik, wat ik net bij de kassa had moeten doen. Ik had niet hoeven schudden met mijn fatsoenlijke hoofd.  Ik had de vrouw-met-het-plakje kaas één van mijn ontbijtjes kunnen geven. Een fatsoenlijk ontbijt.